Maternal envy

Het gevoel dat ik wil beschrijven voel ik al vrij lang en heeft achteraf gezien een grote impact op mij gehad. Op de één of andere manier heb ik vaak (zo niet altijd) het gevoel gehad dat moeder jaloers was op mij. Een gevoel dat soms ook wat dubbel is, want, wie ben ik om jaloers op te zijn? Ik zag er niet uit, was niet de sociaalste persoon, was erg onzeker,... en eerlijk, mensen die denken dat andere jaloers op hen zijn, komen nogal arrogant over. Het laatste wat ik ben, denk ik. Alleszins het laatste wat ik wil zijn. 

Ik herinner me weinig concrete situaties, het is meer een gevoel. Af en toe heb ik een heel duidelijke herinnering. We gingen shoppen, mama en ik. Net wanneer we het shoppingcenter binnenlopen zit een vieze ouwe man mij te bekijken. Ik was 12. Ik voelde me erg ongemakkelijk, maar probeerde de man te negeren. Eens we binnen én uit het zicht van de man zijn, zegt moeder met een grijns op haar gezicht: 'Ja, tis zover..'. Ik vraag, wat? 'vanaf nu gaan de mannen naar jou beginnen kijken en niet meer naar mij'. Ik durfde niet eens zeggen dat ik de man gezien had en hem maar raar vond. Ik schrok van haar woorden en vroeg 'welke man? Niet gezien?'. 

Ik denk dat ik op dat moment wilde helpen met haar gevoelens. Iets wat we vaak hebben moeten doen. Haar geruststellen dat ik niet met zo'n dingen bezig ben en zij nog steeds door -vieze ouwe mannen- bekeken kan worden. 

Recent ontdekte ik dat er zoiets bestaat als 'maternal envy'. In een interessant gesprek met mijn broer kwam jaloezie en de betekenis ervan naar voren. Niet in deze context, gewoon als begrip. Er is ook nog een verschil tussen jaloezie en afgunst. Bij jaloezie is de persoon jaloers op wat de ander heeft en wil de jaloerse persoon hebben wat de ander heeft (kan gaan om materie, maar ook uiterlijk, relationeel,...). Afgunst daarentegen impliceert dat men niet wil dat de ander iets (goeds) bezit en is men zelfs bereid schade te lijden om de ander zijn bezit te kunnen ontnemen. Ik weet niet goed wat het bij ons moeder is. 

Als het haar uitkomt zijn we haar 'pronkstuk'. Ze wilt opscheppen met de kinderen die ze heeft, maar het blijft nog steeds vanuit háár oogpunt. 'Kijk eens wat een fantastisch mooie en slimme dochter ik heb'. Ze moet altijd grote dingen op sociale media zetten, waar niemand iets mee te maken heeft. Op weekend of op reis met het hele gezin, moet ze toch wel overal aanhalen dat al die mensen aan haar tafel háár kinderen zijn. Ja, ik ben hier met al mijn kinderen. Ik trakteer ze op een weekend. Eigenlijk wil ze zeggen, kijk eens wat een goede moeder ik ben en wat ik allemaal voor hen overheb. 

Ze nam me na het shoppen (al meer in mijn tienerjaren) vaak mee naar een bruin (lees: ouwe mannen) café om nog iets te drinken. Ze koos altijd de donkerste kroegen uit, waar ze dan 'toevallig' iedereen kende. 'Toevallig' ook steeds gekke, oude, geile mannen, vreemde figuren. Ik gaf soms aan aan moeder dat ik me daar niet goed bij voelde. Wat deed zij? Zij lachte het weg. Ze was dan altijd goed in mopjes maken over de avonturen die we meemaakten in die cafés en over de gekke figuren die we daar zagen. Maar ik bedoel, ze kent die mannen, ze koos ervoor om naar daar te gaan, ze wist dat ik me daar niet goed voelde, .. meerdere keren zaten we in dergelijke situaties. Wie doet dat nu tegenover haar dochter? Ondertussen kreeg moeder alleen maar complimentjes over 'haar dochter' en was zij natuurlijk in haar nopjes. Hoe ik me daar voelde kon haar niet veel schelen, dat voelde toch zo. Ik weet nog steeds niet goed of het doelbewust werd weggelachen, ofdat ze gewoon niet (wilde) luisteren naar hoe ik me voelde. 

Ik ben ondertussen iets meer dan 7 jaar samen met mijn partner. Al sinds het begin vind ik dat we een goede relatie hebben (wie denkt dat natuurlijk niet in het begin?). Ook mijn jongste broer heeft me ooit gezegd dat hij graag een relatie wilt zoals de onze, omdat hij vind dat we zo goed passen en een goede dynamiek hebben. Moeder is altijd kritisch geweest als het over mijn partner ging. Toch die partner. Alle relaties die ik ervoor had, nog voor moeder ze gezien had, maakten ze in haar hoofd al deel uit van de familie/het gezin. Die relaties bleken niet goed te zitten, de één al minder snel dan de andere. Maar altijd was mama hartelijk en soms zou ze hen zelfs té veel en té snel betrekken in het gezin. Enfin, ze was altijd kritisch over mijn huidige partner. Soms vraag ik me af of dit uit afgunst of jaloezie is ten aanzien van onze relatie. Liefdes- en vriendschapsrelaties is iets waar ze zelf haar hele leven mee sukkelt. (haar langste relatie was 7 jaar, met mijn vader, ondertussen zo'n 20 jaar geleden). Nu merk ik, na 7 jaar (!!) dat ze eindelijk wat meer moeite doet om hem als persoon te leren kennen en omarmen zoals hij is. 

Eindelijk kan ze positief over hem praten en stelt ze me geen vragen meer als: 'is hij wel goed voor je?'. Je kan denken dat het moederlijke bezorgdheid is, maar ik weet het niet meer.. waarom duurt het dan 7 jaar en was/is ze bij andere schoonkinderen na 3 dagen verkocht? 

Eindelijk zou ze ook eens durven zeggen dat ze hem graag ziet, terwijl ze dat bij anderen vanaf de eerste week doet. Niet dat ik nu nog geloof dat ze hem graag ziet. Zo werkt het bij haar niet en dat heeft ze me bij veel van haar eigen vriendschapsrelaties duidelijk gemaakt. Bij moeder is het alles of niets. 

Ze geeft ook vaak opmerkingen over mijn uiterlijk, over hoe goed ik eruit zie. Je denkt nu vast, wat heeft zij te klagen. Haar moeder maakt positieve opmerkingen over haar uiterlijk. Wat is het probleem?!!! Telkens àls ze een positieve opmerking maakt, moet ze er toch maar weer bij zeggen dat zij dat niet of niet meer heeft. Dat zij er vroeger ook zo uitzag en nu niet meer en dat ik ook ga afzien als ik ouder wordt. Die platte mooie buik? Tonen, want na het baren van 4 kinderen heb je die niet meer en vroeger kon ik dat allemaal niet tonen. Je oma liet me in jongenskledij rondlopen. Relatief gezond haar op mijn hoofd? Mooi, tja, ik heb dat helaas niet meer he..  Mooie kleren gekocht? Mooi, maar kijk wat ik gekocht heb. .... 

Terwijl ik dit typ denk ik ook dat dit allemaal het einde van de wereld niet is, maar toch heeft ze me bepaalde onzekerheden meegegeven. Ze liet me schuldig voelen dat zij niet meer 'de mooiste' is, dat ik die plaats van haar heb ingenomen en dat mijn gevoelens niet belangrijk zijn. Maar misschien was het ook allemaal zo erg niet, en moet ik wat meer relativeren. 

X Josie