Blame the victim !?

 Wanneer ben je een slachtoffer? Zie jij jezelf als slachtoffer? In de literatuur zijn verschillende invullingen terug te vinden, maar die van de dikke Van Dale blijft me bij. (Van Dale - 2024) iemand die buiten zijn schuld lichamelijke, financiële of geestelijke schade lijdt. Voornamelijk het luikje 'buiten zijn schuld', doet stof opwaaien in mijn hersenen. 

Ons moeder kan nogal snel in een slachtofferrol kruipen. Zij is diegene die veel miserie en pech heeft, zij is de alleenstaande moeder die veel heeft moeten opofferen voor haar vier kinderen, zij is degene die het lastig heeft, zij is degene die maar geen standvastige relatie met een liefdespartner kan opbouwen, zij is... Ze vertelt vaak verhalen over haar leven, verhalen waarin zij het grootste slachtoffer is. Als er iets met haar gebeurd, zal iedereen het weten (sociale media, whatsapp, SMS,...). 

Een fenomeen dat je vaak in de maatschappij ziet in relatie tot slachtoffers, is victim blaming. Een meisje werd aangerand en het is haar eigen schuld, want ze moest maar geen korte rok dragen. Je scooter wordt gestolen, maar het is je eigen schuld, want je deed hem niet op slot. Dergelijke denkwijzes wordt ook wel 'victim blaming' genoemd. De schuld wordt dan bij het slachtoffer gelegd. 

In zeker zin is zij wat slachtoffer van haar eigen geest. Een psychiatrische aandoening wordt anno 2024 gezien als een ziekte, iets waar de persoon zelf dus weinig tot niets kan aan doen. De grootste reden dat een psychiatrische aandoening onder een ziekte valt, is om de personen die hier last van hebben een behandeling te kunnen geven. Zonder de erkenning dat dit een ziekte is, zou de behandeling er ook niet zijn (of toch niet in de vorm die we vandaag kennen). Een logische redenering, maar is dat zo? Zorgt dit ervoor dat mensen met een psychiatrische aandoening de schuld ergens anders leggen en ook niet beseffen dat een deel van het verhelpen van de ongemakken van de aandoening, wél bij zichzelf liggen? Iemand met een verslaving zal ook zélf moeite moeten doen om de negatieve effecten op diverse levensdomeinen van die verslaving, aan te pakken. 

Ik voel bij mezelf een zekere discrepantie als ik hierover nadenk ten aanzien van mijn moeder. Ergens maakt zij bepaalde (slechte) keuzes in haar leven, waardoor zij als 'slachtoffer' uit een bepaalde situatie komt. Aangezien het haar eigen keuzes zijn, ligt de oorzaak deels bij haar, vind ik. Ik geloof in het mensbeeld waarbij mensen vrij zijn, tot zekere hoogte, om zelf keuzes te maken en de gevolgen ervan te dragen. Anderzijds maakt zij die keuzes met haar geest, die door de huidige maatschappij gezien worden als een ziekte, en de schuld dus niet bij haar wordt gelegd. Mag je dan alle keuzes zien als deel van haar psychiatrische problematiek en dus niet haar schuld? Ze kan er niets aan doen. Ze is ziek. Heb wat begrip, ze is bipolair. Het nadeel van de visie dat de schuld niet bij de 'zieke geest' ligt, is dat men bij elke situatie niet inziet dat zijzelf ook een aandeel speelt/speelde. Je wordt ontslagen, gedumpt,.. het is altijd de schuld van de ander, jij kan niets verkeerd doen. Dit gedachtengoed zit ook erg ingebakken in ons moeder. Subtiel, maar aanwezig. 

Omdat zij de schuld van haar ongeluk altijd bij de ander legt, wentelt ze zich maar al te graag in de rol van het slachtoffer. Dat is nu eenmaal hoe zij op vandaag naar de wereld kijkt. 

Als de keuzes van onze geest bepalen hoe we naar de wereld kijken, zijn we dan niet allemaal wat slachtoffer van onze geest? 

X Josie